۱۳۸۷ مهر ۲۲, دوشنبه

آیا امریکا ورشکست خواهد شد؟

ایسلند یکی از قربانیان بحران اخیر بانکی است. کشور کوچک و تا همین چند روز پیش ثروتمندی که در آستانه ورشکستگی است و به حتی کرملین برای کمک دست دراز کرده است. بدهی خارجی این کشور تقریبا 8 برابر تولید ناخالص داخلی این کشور است و بیش از 80 درصد بدهی این کشور در حقیقت بدهی بانکهای این کشور به طرفهای خارجی است. اخیرا و با شروع اوج گیری بحران اخیر، مشتریان خارجی بانک های ایسلندی متوجه شده اند که نمی توانند پول خود را از بانکهای ایسلندی پس بگیرند. ایسلند بانکهای خود را ملی کرده است، بورس ایسلند تا همین دیروز بسته بود و به محض باز شدن حدود 80 درصد ارزش خود را از دست داد. سوال این است که با توجه به اینکه حجم بدهی های امریکا در حدود 10 هزار میلیارد دلار است، آیا ممکن است امریکا، که بحران هم از آنجا شروع شده است، ورشکست شود؟ پیش از جواب دادن به این سوال اجازه بدهید مقدمه ای درباره چگونگی قرض گرفتن پول به وسیله دولتها بنویسم.

وقتی دولت کشوری مانند کشور ما ایران با کسر بودجه مواجه است چند راه حل در پیش رو دارد. انتشار پول، که در چند دهه اخیر با بی مسئولیتی کامل انجام گرفته است، راه اول است.
پرانتز اول: همانطور که می دانیم اگر درصد افزایش نقدینگی به مراتب بیش از درصد افزایش تولید داخلی باشد این افزایش نقدینگی به تورم منجر می گردد. تورم ایران هم از همین جنس است. تورمی که تنها و تنها ریشه پولی دارد. راه حل آن هم استفاده از ابزارهای پولی به وسیله بانک مرکزی است. ابزارهای پولیی که بعضی از آنها باید ایجاد شوند و بوسیله بانک مرکزی که با این بانک مرکزی تفاوت کلی دارد در جهت مهار تورم استفاده شوند.
راه حل دوم قرض ریال از مردم در داخل است. انتشار اوراق مشارکت بوسیله دولت (یا انتشار اوراق قرضه) وسیله ای برای قرض ریال است. به دلیل تورم بالا در ایران، دولت عملا توانایی قرض بلند مدت را ندارد. اوراق مشارکت در ایران تا آنجا که من میدانم معمولا سه ساله اند. انتشار اوراق قرضه بلند مدت مثلا سی ساله عملا در ایران غیر ممکن است.
راه حل سومی که در ایران متاسفانه تا چندین سال پیش عملا جزئی از بودجه کشور هم بود تکلیف کردن بانکها به مخارجی بود که دولت آنها را تکلیف می کرد. مثلا یک بانک موظف بود که بزرگراه قزوین-زنجان را بسازد یا صندوق بازنشستگی بزرگراه قم-کاشان را بسازد و پروژه هایی از این دست. این روش تهیه پول برای مخارجی که بایستی به وسیله دولت تامین مالی گردند یکی از بدترین انواع دست اندازی ها به اموال مردم و به نوعی خیانت بانکها به امانت مردم است. متاسفانه هنوز هم دولت دست از سر بانکها بر نداشته است و خود بانکها هم امانتداران خوبی برای پول مردم نبوده اند.
اگر هم زمان با کسر بودجه، دولت با کسر ارز خارجی هم مواجه باشد، در آن صورت دولت دست به استقراض خارجی می زند. نحوه استقراض هم به این ترتیب است که معمولا به سراغ بانک خارجی معتبری می روند و تقاضای وام می کنند. چون پس گرفتن پول از کشوری مانند کشور ما همراه با ریسک در نظر گرفته می شود، نرخ سود بانکی پرداختی معمولا بالا و حتی دو رقمی است. به دلیل درآمد بالای نفت فعلا دولت نیازی به استقراض خارجی ندارد.
دولت امریکا هم کسری بودجه عظیمی دارد. کسری بودجه امسال این دولت (بدون احتساب بودجه نجات موسسات مالی)حدود 500 میلیارد دلار است که رکوردی تاریخی است و تخمین زده می شود که این کسری در سال آینده به بیش از 700 میلیارد دلار برسد. برای جبران این کسری بودجه، دولت امریکا، دلار قرض می گیرد. طریقه قرض پول هم انتشار اوراق قرضه است. عمده ترین خریداران باند دولتی هم موسسات زیر نظر خود دولت امریکا هستند که یکی از این خریداران فدرال رزرو یا همان بانک مرکزی امریکاست که به هر میزان که خود تصمیم بگیرد و منطبق با سیاستهای پولی فدرال رزرو باشد باند دولتی می خرد. در مقابل خرید این اوراق قرضه، فدرال رزرو پول چاپ شده خود را در اختیار دولت قرار می دهد.
کشورها و موسسات و افراد خارجی هم طلبکار بیش از 25 درصد این بدهی ها که بالغ بر 2500 میلیارد دلار است می باشند. ژاپن و چین، هر کدام با بیش از 600 میلیارد دلار، بزرگترین دارندگان خارجی اوراق قرضه دولت امریکا هستند. در حقیقت قسمت عمده ای از ذخائر ارزی جهان همان بدهی های امریکا به کشورهای خارجی است.
با این اطلاعات اجازه بدهید به سوال بالا برگردیم: با توجه به اینکه حجم بدهی های امریکا در حدود 10 هزار میلیارد دلار است، آیا ممکن است امریکا که بحران هم از آنجا شروع شده است ورشکست شود؟
جواب این است که خیر و به دو دلیل:
اولا، در هنگام بحرانی چنین بزرگ در سیستم مالی جهانی، تنها روش امن برای محفوظ نگه داشتن پول بسیار خرید باند دولتی از یک دولت بزرگ است. دولت های کوچک مانند ایسلند قابل اعتماد نیستند. توجه کنید که دولت امریکا تا همین چند روز پیش فقط دارائی های افراد تا 100000 دلار را در بانکها تضمین می کرده است. (برای مقابله با بحران عدم اعتماد به بانکها تغییراتی در این قانون داده شده است از جمله اینکه حد اقل پول تضمین شده در بانکها به 250000 دلار افزایش یافته است و تحت شرایطی و برای یک دوره محدود دارائی های بزرگتر هم تضمین می شوند.) به همین علت در بحران اخیر بسیاری از سرمایه گذاران پول خود را از بانکها بیرون کشیدند و شروع به خریدن باند دولتی، به خصوص اوراق قرضه کوتاه مدت کرده اند. همین امر باعث کاهش شدید نرخ بهره اوراق کوتاه مدت در امریکا شد. (به عبارت دیگر قیمت این اوراق را افزایش داد.)
به همین دلیل، دولت امریکا به هیچ وجه در مقطع فعلی از کمبود سرمایه رنج نمی برد. همه می خواهند به این دولت قرض بدهند تا دارائی خود را حفظ کنند و در این شرایط صحبت از ورشکستگی امریکا به شدت به دور از واقعیت است.
ثانیا، تمام قروض امریکا به دلار است. کشوری که تمام قروضش به واحد پول آن کشور است منکر پرداخت بدهی های خود به طلب کاران نمی شود. (گر چه روسیه یک بار این کار را کرده است!) اگر هیچ چاره دیگری موجود نباشد آن کشور می تواند فقط با چاپ پول بیشتر بدهی های خود را بپردازد. به این کار پولی کردن بدهی یا monetizing debt گفته می شود. گر چه این کار عواقبی مانند تورم بسیار می تواند داشته باشد. ولی در همان حال تضمینی است برای اینکه آن دولت بدهی اسمی خود را پرداخت می کند. البته انجام این کار به وسیله دولت امریکا تقریبا محال است.

۲۳ نظر:

ناشناس گفت...

استاد قندی عزیز، من تا این لحظه نصف آرشیو شما را خوانده ام و لذت بردم. برای منی که از اقتصاد چیزی سرم نمی شود بهترین تعریف برای وبلاگ شما Economy for Dummies است! واقعا دست مریزاد. شما با بیان ساده و به دور از تکلف چیزهایی را می آموزید که افرادی مثل من با خواندن مقالات دیگر این زمینه از آن نمی توانند سر در آورند.

متشکرم.

ناشناس گفت...

سلام آقای قندی عزیز من یه سئوال و راهنمایی می خواستم. از کجا می شه میزان بودجه سالیانه امریکا و تراز اون رو مطالعه کرد؟
ممنون می شم اگه لینکی یا ادرسی به من بدهید تا بتونم استفاده کنم

ناشناس گفت...

استاد شما کولاکی، من کف کردم از این اطلاعات شما. ای ول به شما که من یکی را شدیداً به وبلاگت معتاد کردی. حالا من یک سوال دارم، الان راه فرار از این اوضاع چی هست به نظر شما؟ چون بسیازی اعتقاد دارند این پروژه‌ی کمک مالی آمریکا ممکن است بازار را بدتر کند.

ناشناس گفت...

سلام آقاي قندي
فقط ميخواستم ازتون تشكر كنم به خاطر مطالب مفيدتون، من اقتصاد دان نيستم و چيزي ازش نميدونم؛ ولي از وقتي با وبلاگ شما و تني چند از دوستانتون آشنا شدم هرازگاهي كه به نت ميام سري به اينجا ميزنم.
به نظر من اقتصاد در نوع خودش خيلي شيرينه..

خيلي ممنون
موفق باشيد

حجت قندی گفت...

ممنون آقای طاها بذری
و بی نام و بی نشان از لطفتون

حجت قندی گفت...

آقای ثابتی
ممنون از لطفتون.
همین کاری که می کنن بزرگترین ابزاری است که دارن. اگه کار نکنه خیلی کار دیگه ای نمی شه کرد. باید این کار رو به شدت ادامه بدن و امید وار باشن.

حجت قندی گفت...

به ناشناس:
به این آدرس مراجعه کنید
http://www.whitehouse.gov/omb/

ناشناس گفت...

چطورید ؟ خیلی همگان فهمی توضیح میدید... دستتون درد نکنه... شما در تدریس بی شک موفق میشید.
حالا من سوالی دارم و اون اینکه کم شدنه قیمت طلا در بازار جهانی با توجه به این بحران مالی طبیعیه؟ و اگه طبیعیه چرا؟
حالا چرا در ایران اما قیمت طلا داره زیاد میشه؟ خنده دار نیست؟ مسخره نیست؟ یعنی چی آخه؟

ناشناس گفت...

یک سوال:
ارتباطی بین قیمت بالای نفت و این بحران هم وجود داره یا نه؟ یعنی میشه بعضی از دلایل این بحران را در زمانی که قیمت نفت به اون شکل عجیب به 100 دلار رسید و بعد هم 100 رو رد کرد. جستجو کرد؟

ناشناس گفت...

به ناشناس:
ممنون از لطفتون
قیمت طلا تابع دو عامل مهم عرضه و تقاضا و سفته بازی است. پیش بینی قیمت طلا هم به وسیله مدلهای اقتصادی ممکن نیست. فقط می شه گفت که بحران اخیر تقاضا برای طلا رو افزایش می ده. همین

ناشناس گفت...

به علی:
در زمانی که بعضی از مردم به دلیل مشکلات اقتصادی قادر به پرداخت بدهی بانکی خودشون نیستند اگر قیمت نفت هم بالا برود عده بیشتری ناتوان از پرداخت بدهی های خودشون خواهند بود و همین بحران رو تشدید می کنه. ولی بدون قیمت بالای نفت هم این بحران به وجود می آمد.

ناشناس گفت...

به نظر ميرسد امريكا به راحتي مي تواند از اين وضعيت سواستفاده كند و در طي سالهاي اخير هم اين كار را كرده است.
فكر ميكنم در سيستم نرخ ارز ثابت در چنددهه قبل نيز امريكايي ها از ثابت بودن نرخ ارز سو استفاده كردند تا ان نظام ملغي شد.
الان هم به نظرم اتفاقاتي در راه است و اوضاع به همين منوال نخواهد ماند.
من كه اگر جاي دولتهاي خارجي باشم ديگر اوراق دولت امريكا را نخواهم خريد و به سمت طلا و گزينه هاي جايگزين متمايل مي شوم

ناشناس گفت...

دکتر عزیز یکی از دوستان بر طبق محاسباتشون پیش بینی کردند دلار در مدت 2 سال آینده پتانسیل رسیدن به 5000 تومان رو دارد . با توجه به اینکه نرخ دلار آزاد در اسفند سال 77 به بالای 9000 ریال رسید و با توجه به رشد نقدینگی دو کشور آمریکا و ایران و نرخ تورم آنها نظر شما چیه اگر ممکنه یک مقاله ای در این مورد بنویسید بسیار ممنون خواهم بود . راستی در دو.لینک زیر نیز در این مورد توضیحاتی داده شده است
http://www.bourex.com/viewtopic.php?t=6330&start=1370

http://www.bourex.com/viewtopic.php?t=6330&start=1360

ناشناس گفت...

Do you think now is a good time for buying company shares? What do you think about Rite Aid Company. It is really low now. Thanks,
Saba

ناشناس گفت...

Salam Saba,
I don't give any recommendations regarding shares in the market to no one.
I only can say that some of this companies will go down for good. but the market will come back in at most two years. If you are patient enough and you don't panic, you might be able to make real money.

ناشناس گفت...

Link еxchange is nothing else except іt іѕ simply placіng the otheг perѕon's weblog link on your page at proper place and other person will also do same in favor of you.

My web-site ... http://htk.tlu.ee/ecampus/pg/profile/GloriaSayles

ناشناس گفت...

hey there and thank you for your info ? I have definitely picked up something new from right here.
I did however experience some technical points using this website, as I skilled to reload
the site a lot of occasions previous to I may just get it to load
properly. I were pondering if your web hosting is OK? Now not that I'm complaining, but sluggish loading circumstances occasions will often impact your placement in google and can harm your quality score if advertising and marketing with Adwords. Anyway I am adding this RSS to my e-mail and could glance out for much more of your respective fascinating content. Ensure that you update this once more very soon..

Also visit my page; Holdem Poker

ناشناس گفت...

Ιts lіke yοu learn my thoughtѕ!
Yоu ѕeеm to undеrstаnd so much appгoximatelу thiѕ, like уou wrote thе е-boοk in it or somеthіng.

I thinκ thаt you јust coulԁ do with a few % to drive the message house a bit, but other than that, that is excellent blog. A great read. I will definitely be back.

Review my page Americas Cardroom Poker Promotions

ناشناس گفت...

Ηighly eneгgetic blog, I lοved that a lot.

Will there be a part 2?

Here іѕ mу ωebpagе
:: Americas Cardroom Poker Offer

ناشناس گفت...

What's up friends, how is everything, and what you wish for to say regarding this paragraph, in my view its actually amazing for me.

My webpage MintedPoker Promotions

ناشناس گفت...

Hellο, I thіnκ your site might be having browser
cοmpаtibilitу isѕuеs.
Whenеver Ι tаkе a looκ
аt уour ωebsіte іn Safarі, it lookѕ fine but when opеnіng
in Inteгnet Explοrer, іt has some oveгlаpping іssuеs.
I merely wаnted to prоviԁe you ωith a quіcκ heаds up!

Other than that, fantastic webѕite!

my blog post AmericasCardRoom Offer

ناشناس گفت...

Grеat blog you have hеre.. It's hard to find high-quality writing like yours these days. I seriously appreciate people like you! Take care!!

Also visit my web blog WebSite []

ناشناس گفت...

I evеry tіme spent my hаlf an houг to reаd this blog's articles all the time along with a mug of coffee.

Also visit my web-site: CarbonPoker Promotions []