سکه یک هزار میلیارد دلاری

1- اگر این وبلاگ را دنبال می کنید متوجه شده اید که من درباره پرتگاه مالی در امریکا مطلبی ننوشته ام. دلیلش این است که از نظر من کاملا جای شرمندگی برای کشوری مثل امریکاست که احتمالا می توان آن را توسعه یافته ترین (از دید تکنولوژی و علم) کشوری دانست که تاریخ بشریت به خود دیده است ولی رفتار مجموعه دولت آن (کنگره و دولت) در قبال حل مشکلات بودجه ای، مالی، و بدهی آن بچه گانه؛  کاملا سیاسی و در جهت مقابل منافع اقتصادی این کشور است. برای چندمین بار است که کنگره و دولت امریکا، امریکا را به نزدیک پرتگاه مالی برده اند. چند ماه دیگر هم همین قصه احمقانه را دوباره خواهیم شنید و البته آخرین بار هم نخواهد بود. همین رفتارهای احمقانه سیاسی است که اقتصاد امریکا را با بادهای مخالف کاملا غیر ضروری مواجه می کند. (البته همه چیز را باید در مقیاس خودش دید. اقتصاد امریکا با سیاست بازی مواجه است اما در مقایسه با ما در ایران که همه چیز فدای سیاست و سیاست بازی شده است این ها هیچند.)

2- طبق قانون در امریکا، کنگره سقف بدهی دولت امریکا را تعیین می کند. دولت امریکا هم کسری بودجه عظیمی دارد (که نزدیک به یک هزار میلیارد دلار در سال است.) برای تامین این کسری، دولت مجبور است که از بازار قرض کند. (می گویید چرا پول چاپ نمی کند؟ جواب این است که حق چاپ پول با کنگره است که طبق قانونی (فکر می کنم که کنگره در دهه سی  آن را گذرانده است) این حق به فدرال رزرو واگذار شده است. پولی که فدرال رزرو چاپ می کند (البته چاپ کردن ضرورتی ندارد، افزایش حجم پول معمولا از راههای دیگر انجام می شود که برای راحتی من آنرا چاپ کردن می نامم.) پولی نیست که به دست دولت می رسد. اگر دولت می خواهد آن پول را بدست آورد باید آن را از فدرال رزرو قرض کند، که چون این کار حجم بدهی دولت را بالا می برد، در صورتی که کنگره مجوز افزایش بدهی را نداده باشد غیر ممکن می شود.) 

3- نکته دیگر اینکه مخارج و درآمد های دولت امریکا از خزانه داری تامین می شود.

4- کنگره امریکا و در سال 1995 به خزانه داری این کشور اجازه داده است که سکه های پلاتینیوم یادبود منتشر کند که همین الان هم خزانه داری این کار را می کند و منافعش به جیب خزانه داری می رود. اما حجم این سکه ها بسیار محدود است.

5- که این ما را می رساند به قصه سکه هزار میلیارد دلاری. برای دور زدن قانون بدهی امریکا، اخیرا عده ای پیشنهاد کرده اند که خزانه داری امریکا یک سکه هزار میلیارد دلاری تولید کند. این سکه یک تریلیون دلاری در اختیار فدرال رزرو قرار داده شود و ما به ازائ آن هزار میلیارد دلار به حساب خزانه ریخته شود. این کار برای این انجام می شود که بدون اضافه کردن اسمی بدهی دولت امریکا، این دولت بتواند پول لازم برای ادامه فعالیتش را تهیه کند. اگر چه این ایده یکی دو سالی هست که مطرح شده است، اما اخیرا بحث درباره آن حالت جدی تری به خود گرفته است.

6- از نظر اقتصاد کلان، این کار خزانه داری به مانند این است که فدرال رزرو یک هزار میلیارد دلار پول چاپ کند و در اختیار دولت قرار دهد. (یا به مانند این است که فدرال رزرو اوراق قرضه ای به ارزش هزار میلیارد دلار از دولت بخرد.) که البته همین کار را فدرال رزرو و به تدریج بر طبق سیاست تسهیل کمی 3 انجام می دهد. تفاوت این است که در تراز حساب فدرال رزرو، به جای هزار میلیارد دلار اوراق قرضه در قسمت دارائی ها، یک سکه هزار میلیارد دلاری قرار دارد. در عوض فدرال رزرو و برای ادامه سیاست هایش، از خرید اوراق قرضه دولتی کم خواهد کرد و حتی ممکن است که به فروش آنها اقدام کند تا این سیاست دولت تغییری در سیاست پولی ایجاد نکند. تنها تغییر، تغییر در میزان بدهی امریکا خواهد بود، که البته آن هم اگر سکه را تعهد دولت بدانید تغییری معنی داری نیست، چه که دولت امریکا در نهایت مجبور خواهد بود این سکه را در آینده پس بگیرد و آن هزار میلیارد دلار را به فدرال رزرو بازگرداند. فقط قانون تعیین سقف بدهی به وسیله کنگره دور زده خواهد شد.

7- نکته آخر اینکه بحث حقوقی در مورد امکان انجام چنین چیزی در امریکا جریان دارد. مخالف و موافق هم زیاد است. هدف من از این نوشته البته این بود که مسائل اقتصادی مسئله را بیان کنم. این که از نظر حقوقی چنین چیزی ممکن است یا خیر را به عهده حقوق دانها می گذارم.