مهمترین دلایل التهاب در بازار ارز

اول به این گراف مقابل نگاه کنید که در روزنامه وال استریت چاپ شده بوده است:

دلیل مهم بحران ارزی به همین واقعیت برمی گردد که صادرات نفت ایران به شدت کاهش یافته است.

  اضافه کنید به این دلایل دیگری که مهمترین آنها (همانطور که در گذشته هم آنها را ذکر کرده ام) عبارتند از:

نخست: بانک مرکزی برای تهیه دلار کاغذی که نیاز بازار را تامین کند (مخصوصا در زمانی که تقاضای سفته بازی برای دلار افزایش یافته) دچار مشکل شده است. به این معنی که تبدیل ذخایر ارزی بانک مرکزی به دلار کاغذی متاثر از تحریم بوده است. دوم، به دلیل مشکلات ایجاد شده در تجارت الکترونیکی پول، نیاز بازار و دولت به ارز کاغذی افزایش پیدا کرده است. سوم اینکه احتمالا فعالان بازار، به دلیل انتظار تشدید فشارهای بین المللی در آینده و تصور این که مبادلات الکترونیکی ارزی با مشکل مواجه خواهد شد، مشغول ذخیره دلار کاغذی برای برطرف کردن نیاز آینده هستند. چهارم اینکه ممکن است دولت یا موسسات دولتی، یا خود بانک مرکزی هم مشغول همین کار باشند. پنجم، با شروع و تداوم سقوط ارزش ریال، مردمی که سقوط ارزش پول خود را مشاهده می کنند و معمولا به دنبال خرید دلار نیستند، برای حفظ ارزش پس اندازهای خود به بازار دلار و طلا هجوم می آورند که این مسئله تقاضا برای دلار و طلا را بالا می برد. ششم اینکه، به محض آنکه بازار به این اعتقاد رسید که قیمت ارز در حال افزایش است تقاضای سفته بازی  (SPECULATIVE) در بازار شکل می گیرد، به این معنی که عده ای د لار را صرفا به این جهت می خرند که در آینده ای نزدیک آن را بفروشند، که مقابله با این تقاضا بسیار مشکل و در عین حال غلط است. هفتم این که، اصرار دولت به تثبیت قیمت دلار در سال های گذشته، به همراه وجود تورم بسیار که متاثر از افزایش نقدینگی بوده است، حتی بدون وجود تحریم ها هم باعث شوک در زمانی در آینده در بازار ارز می شد. در نوشته ای در سه سال پیش با عنوان مقابله با شوک محتمل (دنیای اقتصاد، شنبه ۱۱ آبان  ۱۳۸۷) من با دلایلی شرح دادم که چنین اتفاقی در آینده خواهد افتاد. تصور من البته در آن زمان این بود که این اتفاق در زمانی می افتاد که شوکی به بازار نفت وارد شده باشد و نه در اثر تحریم.

نکته اینکه در مارکت واچ امروز می خواندم که در ماه اوت (آگست) هم فروش نفت ایران کمتر از یک میلیون بوده است. توجه به این نکته هم ضروریست که احتمالا ایران نفت خود را با تخفیف و با هزینه مبادله ای بسیار بالاتر از معمول در بازار می فروشد و بعضا فروش همین نفت هم در برابر کالا صورت می گیرد که همین باعث تشدید اوضاع بحرانی کنونی می شود.