ایرانیان ریال شورت می کنند

اول اجازه بدهید عبارت شورت کردن را توضیح بدهم. در امریکا و کشورهای توسعه یافته دیگر، وقتی که فردی می فهمد که قیمت یک کالا، سهم، یا ارز بیش از اندازه بالاست و در آینده قیمت آن سقوط خواهد کرد، آن فرد می تواند با به اصطلاح شورت کردن از این سقوط قیمت سود ببرد. به این ترتیب که مثلا مقداری طلا یا سهام قرض می گیرد (که البته برای قرض گرفتن باید پول اجاره آن کالا را بپردازد). آن کالا یا سهام یا هر چیز دیگر را بلافاصله می فروشد و منتظر می ماند که قیمت سقوط کند. وقتی که قیمت سقوط کند، فرد همان چیزی را که در بازار قرض کرده و فروخته بود حالا به قیمت ارزان تر می خرد و قرضش را پس می دهد. البته راه های دیگری هم (مثل خرید آپشن فروش) برای سود بردن در شرایطی که قیمت سقوط می کند هست.

اجازه بدهید به اصل موضوع برگردیم. ایرانیان می دانند که ارزش ریال در حال کاهش پیدا کردن است. منظور من از عبارت کاهش ارزش ریال، هم کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی، و هم افزایش تورم است که این دومی به معنی کاهش ارزش یک واحد پول نسبت به بسیاری از کالاهاست. برای سود بردن (یا حفظ سرمایه) در چنین شرایطی، بهترین کار شورت کردن ریال است که ما ایرانیان از سالها پیش مشغول انجام همین کاریم. ما چگونه ریال را شورت می کنیم؟ به این ترتیب که همه ما متمایل به قرض کردن ریال هستیم. ریال قرض می کنیم که مثلا خانه بخریم. یا ارز یا اجناس ماندگار دیگر بخریم. تبعات این شورت کردن را می توان در اقتصاد ایران به راحتی مشاهده کرد. مثلا به محض اینکه اعطای تسهیلات بانکی آسان تر می شود، مردم در پشت بانکها صف می کشند. تقریبا همه می خواهند وام بگیرند. در چنین شرایطی قرض گرفتن هم سخت می شود. به همین علت است که اجاره ریال چنین بالاست. قیمت اجاره ریال، یا همان نرخ بهره در بازار، آنچنان که من شنیده ام چیزی بین 30 تا 70 درصد است که قیمتی بسیار نجومی است.

مقایسه کنید این وضعیت را با وضعیت پول در کشوری مثل امریکا. با وجود مشکلات اقتصادی عمیق این کشور، کسی در حال شورت کردن دلار نیست. نرخ بهره اوراق قرضه 30 ساله امریکا کمتر از 3 درصد است و نرخ بهره اوراق سه ماهه، یک ساله، و دو ساله تنها کسری از یک درصدند.

برای کاهش تمایل به شورت کردن ریال، تنها راه کنترل تورم است.