۱۳۸۷ فروردین ۲۲, پنجشنبه

بحران غذا در جهان و اثر آن بر اقتصاد ایران

کسانی که با اقتصاد سروکاری دارند می دانند که جهان با سه بحران عمده روبرو است. بحران بازارهای مالی در امریکا و به تبع آن بحران در بازارهای مالی جهان، بحران انرژی و بحران غذا. هر سه این بحرانها تاثیرات عمیق مستقیم و غیر مستقیمی بر اقتصاد ایران دارند. در نوشته های فارسی، تا آنجا که من مطلعم، کمتر از بحران سوم سخن رفته است. بنابراین من در این نوشته سعی می کنم که کمی راجع به این بحران بنویسم.
قیمت مواد غذایی مانند ذرت ، گندم، جو و سویا در طی دو سه سال اخیر افزایش چشمگیری داشته است. قیمت این مواد دو تا سه برابر شده است و به دلایلی که ذکر خواهم کرد نشانی از کاهش درچشمنداز قیمتها در آینده مشاهده نمی شود. دلایل افزایش قیمت مواد غذایی به این شرحند:
  1. طبقه روبه رشد متوسط در چین: به دلیل افزایش تعداد چینی ها یی که درآمد متوسطی دارند و همزمان با آن افزایش درآمد این طبقه متوسط، تقاضا برای گوشت گاو در چین به شدت در حال افزایش است. افزایش تقاضا برای گوشت گاو خود باعث افزایش تقاضا برای غذای این حیوان می شود که غلات است. توجه به این نکته مفید است که به ازای هر 100 کالری که از گوشت گاو به دست می آید 700 کالری انرژی ( از غلات ) لازم است.
  2. قیمت نفت خام: تولید مواد غذایی انرژی بر است. با افزایش قیمت نفت و گاز، هزینه کاشت و برداشت و کود شیمیایی و حمل و نقل افزایش می یابد.
  3. قیمت نفت خام (مجددأ): افزایش قیمت نفت خام باعث شده است که تولید سوخت جایگزین (اتانول)از ذرت (در امریکا و اروپا) و شکر (در برزیل) به صرفه شوند. در امریکا و در سال گذشته در حدود 7 میلیارد گالن اتانول از ذرت تولید شده است. همین امر تقاضا برای ذرت را افزایش داده است که باعث افزایش قیمت ذرت شده است. بانک جهانی تخمین زده است که نیمی از افزایش تقاضای ذرت در سه سال گذشته در سطح جهان محصول افزایش تقاضا برای تولید سوخت اتانول در امریکا بوده است.
  4. خشکسالی نسبی در بعضی از کشورها مانند استرالیا که دومین تولید کننده گندم است.
تاثیر این افزایش قیمت بر مردم کشورهای مختلف متفاوت است. مردم کشورهای ثروتمند کمتر از این بحران متاثر شده اند. مثلا در امریکا، تنها 16% درآمد حتی دو دهک فقیر خرج مواد غذایی می شود. دهک های ثروتمند ترامریکا درصد بسیار کمتری از درآمدشان را خرج مواد غذایی می کنند. در کشورهای فقیر داستان داستان متفاوتی است.مردم ایران25.3%، مردم اندونزی حدود 50% ، مردم ویتنام 65% و مردم نیجریه 73% درآمد خود را خرج خرید مواد غذایی می کنند. به همین دلیل است که افزایش قیمت مواد غذایی برای مردم این کشورها همچون بلای آسمانی است. شورش های اخیر در مصر و هائیتی یکی از پیامدهای این افزایش قیمت مواد غذایی است. طبق گزارشی از سازمان ملل 33 کشور به دلیل بحران افزایش قیمت مواد غذایی در معرض شورش های اجتماعی قرار دارند. برنامه غذای سازمان ملل هم اخیرا 500 میلیون دلار اضافی برای مقابله با گرسنگی در جهان تقاضا کرده است.
افزایش قیمت مواد غذایی اقتصاد ایران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. گر چه قیمت نان و بعضی از اقلام خوراکی دیگر به صورت مستقیم تحت تاثیر قرار نگرفته است (دلیل آن هم پرداخت رایانه توسط دولت به این کالاهاست). اما قطعا و به صورت غیر مستقیم باعث افزایش قیمت مواد غذایی خواهد شد که یارانه دریافت نمی کنند. دلیل آن هم این است که قیمت جهانی اقلام کشاورزی دیگر، به غیر از غلات، هم به سه دلیل افزایش یافته اند. اول آنکه کشاورزان کاشت اقلامی مانند ذرت که گرانتر است را جایگزین کاشت این اقلام می کنند و لذا تولید این اقلام به صورت نسبی کاهش می یابد. دوم آنکه در تولید بسیاری از مواد غذایی دیگر مانند گوشت مرغ و گاو از غلات به عنوان مواد اولیه استفاده می شود و لذا قیمت این مواد غذایی هم افزایش می یابد
و سوم آنکه مصرف کنندگان مواد غذایی دیگر را جایگزین این غذاهای گرانتر خواهند کرد. بنابراین تولید این مواد غذایی کاهش خواهد یافت و تقاضا برای آنها افزایش می یابد و لذا قیمت آنها افزایش می یابد. بسیاری از این مواد غذایی قابل تجارتند و لذا افزایش جهانی قیمت این کالاها باعث افزایش قیمت آنها در ایران خواهد شد که در نهایت باعث کاهش رفاه طبقه فقیر و متوسط ایران می شود.
افزایش قیمت مواد غذایی تاثیرات غیرمستقیمی هم بر اقتصاد می گذارد. از جمله آنکه دولت میزان پرداخت یارانه به کالاهای وارداتی کشاورزی را افزایش خواهد داد (کما اینکه دولت همین کار را همین الان هم می کند)که اگر این یارانه از طریق افزایش نقدینگی تامین گردد خود باعث تورم خواهد شد.
قصه دراز است و شب قلندر کوتاه.
منابع: نیویورک تایمز، مجله تایمز، ویکی پدیا، بریتانیکا.

۱۷ نظر:

ناشناس گفت...

Hey listen.!. I know that being in States for like 10 billion years made it sortta difficult, but this is not " Ghesseh deraaz ast o shab e ghalandar koutaah". As far as I know, it's been like, "Shab deraaz ast o ghalandar Bidaar!" So, you better make it correct. Oh by the way, all these food story is important, of course. I just said this in order to not leave " Arizeh " empty. You, definitely, see what I say

حجت قندی گفت...

some one else,
thanks,
I knew that the right one is"Shab deraaz ast o ghalandar Bidaar!"
But I wanted to say that I don't have much time to explore this issue further, so if I say "Ghalandar bidar" it means that I must continue. so I said the night is short.
I was not clear, sorry.
Thnaks.

jeerjeerak گفت...

very interesting piece, thanks.
we visited illinois corn growers association last year and the guy was telling us that most of the corn grown here in state used to make the ethanol mixed in with gas at pumps. l

ناشناس گفت...

Alright then, listen! I've been talking to couple of friends and they told me that " Dast e maa koutah o khormaa bar nakhil" could be kindda good stuff instead of that one. By the way, food is still an important thing. Every-one says

ناشناس گفت...

حجی جون! ایول به وبلاگت. بعدشم اکونومیست ۲ ماه پیش یه سرمقاله در این زمینه داشت. افزایش قیمت غذا باعث فشار به اقشار فقیر شهری میشه و روستاییان که تولید کننده مواد غذایی هستند از این افزایش منتفع میشوند. برای همین اثرش روی دو گروه فقیر در روستا و شهر متفاوته. برای مثال زعفرانکارها در ایران کلی سود گیرشون اومده

ناشناس گفت...

مرسی پویان.
خوب شد که این مطلب را گفتی. من این قسمت را یادم نبود. اون کشاورزای تولید کننده ممکنه که منفعت ببرند. البته اگه دولت بزاره. تا یه محصول کشاورزی در ایران گرون می شه دولت شروع می کنه به وارد کردن از خارج و سوبسید پرداخت کردن به جنس وارداتی. یا اینکه دولت صادرات اون را ممنوع می کنه.

ناشناس گفت...

به نظر مرسه که نفع کشاورزان آن هم کشاورز ایرانی خیلی دقیق نباشه آن هم اکثر کشاورزای ایرانی هم به نوعی مالک نیستن و اگر هم باشن خیلی کارشون در حد گسترده نیست و از طرفی اگه اونا رو در طبقه ضعیف دسته بندی کنیم و گرانی محصولاتی که جز قوت غلب اوناست رو در نظر بگیریم خیلی نظر جناب مشایخ درست بنظر نمیرسه!دخالت های دولت رو هم من نمی فهمم! قیمت های جهانب تکون خورده و فضای داخل از اون متاثره نه برعکس!(سوبسید به جنس خارجی هم تا اونجا که میدونم به کالاهای سوبسیدی تعلق میگیره حال تولید داخل یا خارج)

ناشناس گفت...

از این بررسی بسیار دقیقتان شدیداً لذت بردم. من چند روز قبل در شبکه‌ی یورونیوز شنیدم که گندم افزایش 130 درصدی داشته است! حال می‌شود این را هم بگویید که این افزایش تا کی پیش‌بینی شده است؟

ناشناس گفت...

این چند مطلب اخیرتان باعث شد توجه و علاقه‌ام به وب‌لاگ شما بیشتر از گذشته شود. کامنت اگر کم می‌گذارم بگذارید به حساب بلاگر که کامنت گذاشتن را به کار طاقت‌فرسا تبدیل کرده است.

اراتمند
بامداد

حجت قندی گفت...

به ناشناس: سلام و ممنون از کامنت. من با این جمله شما که "(سوبسید به جنس خارجی هم تا اونجا که میدونم به کالاهای سوبسیدی تعلق میگیره حال تولید داخل یا خارج)" موافق نیستم. مثلا برنج کوپنی معمولا برنج خارجی است. تا به حال من برنج داخلی کوپنی ندیده ام. حتی در مورد گندم، گندم داخلی به قیمتی ارزانتر از گندم خارجی خریده می شود یعنی که سوبسید پرداختی به کشاورز خارجی بیشتر است.

حجت قندی گفت...

به امین ثابتی:
خیلی خیلی ممنون. لطف شماست.
در مورد سوال شما جوابش را نمی دانم اگر بخواهم حدس بزنم خواهم گفت که قیمتها بستگی به تقاضا دارد و تقاضا برای غلات به قیمت نفت بستگی دارد. اگر قیمت نفت بالا رود تقاضا برای ذرت در امریکا بالاتر خواهد رفت و قیمت همه غلات بالاتر میرود.

حجت قندی گفت...

به بامدادی عزیز:
خیلی ممنون از لطف شما. به وب لاگ شما سر زدم وب لاگ بسیار جالبی دارید. خوشحالم که نوشته ام را دوست داشتید.

ناشناس گفت...

سلام مطلب خوبي بود اما اين اتفاقات تاييد كننده استراتطيك بودن بعضي كالاهاي غدايي است كه خود تاييد اين مطلب ميتونه به تجارت ازاد جهاني و دهكده جهاني لطمه وارد كنه من به عنوان يك اقتصاد خونده دچار مشكل ميشم راستي من شمارو توي پيوندم اضافه ميكنم باعث افتخار كه شما هم وبلاگ منو انتخاب كنيد
ادرس من:http://negaheazad.wordpress.com/

ناشناس گفت...

[url=http://firgonbares.net/][img]http://firgonbares.net/img-add/euro2.jpg[/img][/url]
[b]can i buy photoshop for, [url=http://firgonbares.net/]windows xp safe mode[/url]
[url=http://firgonbares.net/][/url] Collection Mac Retail Price buying oem software
autocad traffic signs [url=http://firgonbares.net/]buy for photoshop[/url] where can i buy photoshop
[url=http://firgonbares.net/]try before buy software[/url] users purchase software
[url=http://firgonbares.net/]buy photoshop top secret[/url] Mac StuffIt
filemaker pro 10 bible [url=http://firgonbares.net/]kaspersky mobile security 7 free activation code[/b]

ناشناس گفت...

[url=http://sunkomutors.net/][img]http://sunkomutors.net/img-add/euro2.jpg[/img][/url]
[b]elementary educational software, [url=http://sunkomutors.net/]buy software to create[/url]
[url=http://sunkomutors.net/][/url] filemaker pro vs access nero 7 download
free store software [url=http://sunkomutors.net/]microsoft windows mobile software[/url] photoshop oem software
[url=http://sunkomutors.net/]college software discounts[/url] adobe photoshop cs4 for mac
[url=http://sunkomutors.net/]purchase software directly from[/url] acdsee crack
online software store [url=http://sunkomutors.net/]yahoo booting adobe photoshop cs3[/b]

ناشناس گفت...

[url=http://hopresovees.net/][img]http://bariossetos.net/img-add/euro2.jpg[/img][/url]
[b]nero 9 torrent, [url=http://hopresovees.net/]software store uk[/url]
[url=http://hopresovees.net/][/url] electronic purchase order software acdsee 7 download free
discounts software [url=http://bariossetos.net/]academic coredraw software information[/url] make 2007 to look office 2003 toolbar add in
[url=http://bariossetos.net/]macromedia com software flashplayer 7[/url] i buy cheap software
[url=http://vonmertoes.net/]coreldraw glass buttons[/url] filemaker pro 9 crack
macromedia 8 software [url=http://bariossetos.net/]adobe software discounts[/b]

ناشناس گفت...

[url=http://hopresovees.net/][img]http://hopresovees.net/img-add/euro2.jpg[/img][/url]
[b]adobe photoshop extended cs4 student for mac, [url=http://vonmertoes.net/]carlo gabriel nero[/url]
[url=http://bariossetos.net/][/url] discount software discount game discount software discount
buy software online australia [url=http://bariossetos.net/]online shops software[/url] adobe software reseller
[url=http://hopresovees.net/]how to purchase a software[/url] softwares to buy
[url=http://vonmertoes.net/]free mac sketch plugin for photoshop[/url] discounted software
software at academic [url=http://bariossetos.net/]hacked adobe acrobat pro 8 for mac os x[/b]